Nieuwsgierigheid is het nieuwe IQ

We dachten altijd dat nieuwsgierigheid iets was wat je “bent”. Je bent een nieuwsgierig type of niet. Maar nieuw onderzoek laat zien: dat klopt niet. Nieuwsgierigheid is geen vast deel van je persoonlijkheid, het is gedrag. Aanstekelijk, stuurbaar, en cruciaal voor leren, presteren en ontwikkelen.

Nieuwsgierigheid = meer dan open staan voor ervaring

In de meeste persoonlijkheidsmodellen wordt nieuwsgierigheid ondergebracht bij openheid voor ervaring: de mate waarin iemand nieuwe ideeën en prikkels verwelkomt. Klinkt logisch maar het gaat toch echt een tandje dieper. Het lijkt alsof mensen met een hoge openheid vanzelf nieuwsgierig gedrag vertonen. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Sommige ‘open’ mensen blijven hangen in abstracte interesse; ze lezen, maar zoeken niet echt. Terwijl anderen, met een lagere score op openheid, juist actief vragen stellen, patronen zoeken en informatie verzamelen.

Nieuw onderzoek: nieuwsgierigheid is actief gedrag

Onderzoek gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS, 2024) door Jach et al. onderzocht dit verschil. Zij testten meer dan 800 mensen op 9 cognitieve taken die meten hoeveel extra informatie iemand actief zoekt en 15 persoonlijkheidsvragenlijsten. Wat bleek? De variatie in informatiezoekgedrag was vooral te herleiden tot één dimensie: de mate van gerichte, doelbewuste exploratie vs. impulsief, ongecontroleerd zoeken. En wat voorspelde dat gedrag? Niet ‘openheid voor ervaring’, maar een combinatie van:

• Need for cognition (de drang om te begrijpen),
• Sensatiezoekend gedrag (energie uit complexiteit en spanning),
• Stress-tolerantie (kunnen omgaan met onzekerheid).

Gedrag ≠ persoonlijkheid

Dit verandert hoe we nieuwsgierigheid moeten zien: niet als een stabiel karaktertrekje, maar als een gedragsmechanisme dat zich aanpast aan context, motivatie en energie. Voor talentontwikkeling en -selectie is dat een fundamenteel principe. Nieuwsgierigheid stuurt hoe mensen omgaan met:

• Cognitieve onzekerheid: willen begrijpen wat onbekend is;
• Emotionele spanning: prikkeling en plezier in het zoekenzelf
• Gedragskeuzes: wel of niet tot actie overgaan.

En deze drie werken samen. Bijvoorbeeld: iemand met een hoge need for cognition, maar lage stress-tolerantie, raakt eerder in piekeren verstrikt dan dat hij onderzoekt. Iemand met veel behoefte aan sensatie maar weinig richting, scrolt doelloos in plaats vanecht te leren. Nieuwsgierigheid werkt dus pas goed als de energie gericht én gereguleerd is.

Geen ‘trait’ om te meten, maar gedrag om te begrijpen.
Daarom is het zo belangrijk om verschillende invalshoeken te combineren. Persoonlijkheidsmetingen geven inzicht in aanleg. Cognitieve taken of gedragsassessments laten zien watmensen doen met informatie. Motivatie-instrumenten onthullen het waarom achter het zoekgedrag.

Ixly combineert persoonlijkheid, motivatie én gedrag in één integraal assessmentprofiel. Dat maakt het mogelijk om te zien: wie gaat actief op zoek naar kennis?
Wat drijft die persoon om te zoeken? In welke omstandigheden zal dat gedrag tot bloei komen of juist niet?
Deze aanpak geeft diepgang én bruikbaarheid, precies wat organisaties nodig hebben om ontwikkeling, innovatie en leiderschap te stimuleren.

Nieuwsgierigheid kun je voeden
Als nieuwsgierigheid brandstof is, vraagt ontwikkeling van nieuwsgierigheid om brandstofmanagement. Oftewel: niet alleen meten wie nieuwsgierig is, maar ook ondersteunen hóé die nieuwsgierigheid werkt en kan groeien. 3 concrete interventies voor organisaties:

1. Creëer leeromgevingen met ruimte voor onzekerheid
   Laat medewerkers verkennen en experimenteren. Niet alles hoeft direct een goed antwoord te hebben.
2. Stimuleer meta cognitieve reflectie
   Leer mensen bewust worden van hun eigen zoekgedrag: wanneer haken ze af? Waar zoeken ze op? Wat vermijden ze?
3. Koppel nieuwsgierigheid aan duidelijke doelen
   Richting structureert energie. Nieuwsgierigheid blijft levend als er focus is.

Nieuwsgierigheid is geen luxe karaktertrek. Het is brandstof voor leren, veranderen en groeien. Maar dan moet je die brandstof wel begrijpen, richten en blijven voeden.

Ixly helpt organisaties om precies dat te doen. Lees meer over dit onderzoek

Bron:

Jach, H. K., Smillie, L. D., Tsukayama, E., et al. (2024). Ageneral tendency to seek information underlies curiosity.
Proceedings of the National Academy of Sciences